BESİNLERİN İÇERİKLERİNİ KEŞFEDELİM

BESİN İÇERİKLERİNİ KEŞFEDELİM

Yediğimiz besinleri bitki ve hayvanlardan elde ederiz. Meyve ve sebzeler, bitkisel besinler; et, süt ve yumurta gibi besinler ise hayvansal besinler olarak adlandırılır. Bu sınıflandırma besinlerin elde edildiği kaynağa göre yapılmıştır. Başka bir sınıflandırmayı besinlerin vücuttaki görevlerine göre yapabiliriz.

Büyüyüp gelişmemizi ve yaralarımızın iyileşmesini sağlayan besinleri yapıcı-onarıcı besinler olarak adlandırabiliriz.

Enerji ihtiyacımızı karşılamada görevli besinleri enerji verici besinler olarak tanımlayabiliriz.

Organ ve yapıların çalışmasını düzenleyen, hastalıklarla mücadele ederken vücut dayanıklılığını arttırmada görevli olan besinleri de düzenleyici besinler adı altında toplayabiliriz.

Tükettiğimiz besinlerde birden fazla besin içeriği bulunabilir. Bu yüzden besinlerin sınıflandırılması, yapılarında en çok bulunan besin içeriğine göre olur. Örneğin, tükettiğimiz peynirlerin içeriğinde protein, vitamin ve yağ vardır. Ancak peynirler proteince zengin olduğu için proteinli besinler grubunda yer alır. Farklı içeriklere sahip besinlerde farklı renk değişimleri gözlenir. Örneğin; lügol çözeltisi damlattığımızda rengi mavi-mora dönüşen besinler karbonhidratlı besinlerdir.

Yürümek, koşmak, düşünmek, duymak, görmek vb. faaliyetlerimizi gerçekleştirebilmek için gereken enerjiyi önce karbonhidratlardan sağlarız. Peki, hangi yiyecekler karbonhidrat bakımından zengindir?

Bal, muz, üzüm, şeker pancarı gibi şekerli yiyecekler genel olarak karbonhidratlı besinlerdir. Buğday, pirinç, mercimek, patates, yulaf da karbonhidrat bakımından zengindir.

Nitrik asit çözeltisi damlatıldığında rengi sarıya dönüşen besinler proteinli besinlerdir. Vücudumuzda bir yara veya kesik oluştuğunda zamanla bu yaranın kapandığını biliyoruz. Yaraların veya kesilen yerlerin iyileşmesi proteinler sayesinde olur. Büyüme ve gelişmemizi sağlayan proteinlerin öncelikli görevi yapıcı ve onarıcı olmasıdır. Proteinler kas ve kemiklerin yapısına girerek yapım görevini, yaraları iyileştirerek onarım görevini gerçekleştirir. Saç ve tırnaklarımın uzaması da proteinler sayesinde olur. Aynı zamanda mikroplara karşı vücudun dayanıklılığına yardımcı olur. Zekâmızın gelişmesinde de çok etkili olan proteinler büyüme ve gelişme döneminde yeterince alınmazsa büyümemiz yavaşlar, hatta durabilir.

Et, süt, balık ve yumurta gibi besinler proteince zengin hayvansal besinlerdir. Fasulye, fındık, fıstık ve badem gibi besinler ise proteince zengin bitkisel besinlerdir.

Ayrıca kâğıda sürüldüğünde parlaklık veren besinler de vardır. Bu besinler yağlı besinlerdir. Gün içerisinde fazla enerji gerektiren faaliyetler yaptığımız ya da uzun süre aç kaldığımız olmuştur. Böyle durumlarda karbonhidratlardan sağlanan enerji yetersiz kalır. Karbonhidratların yetersiz kaldığı zamanlarda gerekli olan enerji ise yağlardan sağlanır. Yağlar; k.hidratlardan daha fazla enerji içermesine rağmen vücut öncelikle enerji ihtiyacını k.hidratlardan sağlar. Ayrıca yağlar bazı hayvanların deri altlarında depolanır ve onların böylece soğuktan korunmasına yardımcı olur. Kış uykusuna yatan veya kutup ayısı gibi çok soğuk ortamlarda yaşayan bazı hayvanlar yağ depolar.

Ayçiçeği, zeytin, mısır, fındık, fıstık gibi bitkiler yağ bakımından oldukça zengindir. Tereyağı, süt, balık, kaymak, peynir de yağ bakımından zengindir. Ayrıca tükettiğimiz her besinde su, mineral ve vitaminlerin de bulunduğunu unutmayalım.